نفقه چیست؟

در این مقاله به دنبال پاسخ به سوالات زیر هستیم:

نفقه چیست ؟

نفقه زن چقدر است؟

شرایط تعلق نفقه به زن چیست و …

نفقه طبق تعریف قانون مدنی ایران در ماده 1107 به (( همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، ازقبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل، و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض)) گفته میشود.

نکته اولیه و مهمی که باید خوانندگان گرامی به ان توجه کنند آن است که طبق ماده 1106 قانون مدنی نفقه مختص عقد دائم است. بنابراین به صورت پیشفرض در عقد موقت، نفقه ای به زن تعلق نمیگیرد مگر ضمن عقد شرط شده باشد.

بنابر تعریف مذکور در ماده 1107، نفقه تمام نیازهای متعارفی است که زن متناسب با وضعیت خانوادگی و شان اجتماعی خود به انها نیازمند است. نکته ای که از این تعریف استنباط میشود، آن است که نفقه زن بستگی به وضعیت خانوادگی و محیطی دارد که در ان زندگی میکرده نه توان مالی مرد؛ یعنی چنانچه زن در خانواده ای با سطح رفاه بالا گذران زندگی میکرده و بعنوان مثال خدمتکار داشته، این مورد نیز ممکن است جزو مصادیق نفقه برای وی تعیین گردد که مردان در هنگام ازدواج باید به این نکته توجه داشته باشند.

ویژگی های نفقه زن چیست؟

نفقه زن جزو تعهداتی است که بر عهده مرد است. این تعهد قانونی ویژگی هایی دارد که به طور مختصر ذیلا به آن اشاره میشود:

1- نفقه زن مقدم بر نفقه اقارب است: اقارب یعنی بستگان  نسبی مرد یعنی همان پدر و مادر و برادر و خواهر. مرد در عقد ازدواج دائم در هر صورت و تحت هر شرایطی باید نفقه زن را بپردازد چه دارای استطاعا مالی باشد چه نباشد اما نفقه بستگان منوط و مشروط به توانایی مرد است.

2- نفقه گذشته زن قابل مطالبه است اما نفقه گذشته اقارب قابل مطالبه نیست: به این معنی که چنانچه مرد به هر دلیلی نفقه زن را نپردازد، این نفقه در زبان حقوقی تبدیل به نفقه معوقه شده و در دادگاه قابل مطالبه است اما نفقه معوقه بستگان نسبی توسط انها قابل مطالبه در دادگاه نیست.

3- نفقه زن مشروط به فقر یا نیاز او و توان مالی مرد نیست: چنانچه زن شاغل باشد و از خود درآمد داشته باشد ولو این درآمد بسیار بالا باشد و در مقابل مرد توان مالی کمی داشته باشد باز این شرایط نافی تکلیف مرد در پرداخت نفقه نیست.

4- حق زن از بابت نفقه طلب ممتاز است و چنانچه مرد ورشکست شود یا فوت کند و امال او برای پرداخت تمام دیون او کفایت نکند، برخی دیون بر سایر بدهی ها مقدم هستند که از جمله این بدهی ها، نفقه زن است.

5- نفقه زن ضمانت اجرای کیفری دارد: یعنی عدم پرداخت نفقه میتواند منجر به محکومیت مرد به مجازات شود. طبق ماده 53 قانون حمایت خانواده چنانچه مرد با وجود تمکین و استطاعت مالی نفقه همسر خود را نپردازد، به حبس تعزیری درجه 6 محکوم میشود که البته این مجازات در تغییرات جدید قانون مجازات به نصف تقلیل یافته.

وکیل نفقه و طلاق در مشهد و طرقبه

شرایط تعلق نفقه به زن چیست؟

پس از آن که دانستیم نفقه چیست؟ و ویژگی ها آن را بر شمردیم باید به این پرسش پاسخ داد که زن برای اینکه مستحق نفقه باشد چه شرایطی باید وجود داشته باشد:

اولا باید نوع عقد، دائم باشد دوما زن باید در تمکین عام و خاص شوهر خود باشد.

تمکین به معنای اطاعت زن از مرد در رابطه زناشویی است. در خصوص تمکین و معنا و شرایط آن به مقاله مربوطه به این موضوع رجوع کنید:

زنی که از همسر خود تمکین نمیکند ناشزه نامیده میشود. زن ناشزه شرعا و قانونا مستحق نفقه نیست و چنانچه نشوز او ادامه پیدا کند حقوقی برای مرد به وجود می آید که در مقاله ای جداگانه به ان پرداخته شده است.

مقاله مرتبط: تمکین و نشوز و دعوای الزام به تمکین

نفقه در دوران عقد:

سوالی که ممکن است مطرح شود این است که آیا در دوران عقد نفقه به زن تعلق میگیرد؟

در این زمینه اختلاف نظر است

عده ای با توجه به ماده 1102 قانون مدنی که مقرر میدارد: ( همین که نکاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت موجود و حقوق و تکالیف زوجین درمقابل همدیگر برقرار میشود) معتقدند با توجه به این ماده به محض جاری شدن صیغه عقد، نفقه به زن تعلق میگیرد

اما در مقابل عده ای معتقدند از آنجا که تعلق نفقه به زن منوط به تمکین عام و خاص زن میباشد و در جامعه ما به دلیل آداب و رسوم و شرایط فرهنگی در دوران عقد رابطه جنسی بین زوجین برقرار نمیشود، بنابراین تمکین به طور کامل تحقق نیافته و تکلیف انفاق بر ذمه مرد مستقر نمیگردد.

نفقه در دوران عده:

دوران عده به دوره ای گفته میشود که زن بعد از انحلال عقد نکاح (به دلیل فوت شوهر، طلاق و …) از ازدواج مجدد موقتا ممنوع است.

مقررات تعلق نفقه به زن در دوران عده بنا به شرایط و نوع انحلال عقد نکاح متفاوت است.

چنانچه انحلال نکاح به دلیل طلاق باشد نوع طلاق نیز در تعلق یا عدم تعلق نفقه به زن موثر است:

• چنانچه طلاق بائن باشد نفقه به زن تعلق نمیگیرد مگر اینکه زن حامله باشد که تا زمان وضع حمل به او نفقه تعلق میگیرد

• چنانچه طلاق ، رجعی باشد، در ایام عده، نفقه به زن تعلق میگیرد مگر اینکه طلاق در حالت نشوز زن واقه شده باشد که دراین صورت نیز نفقه تعلق نمیگیرد.

در انحلال نکاح به دلیل فسخ نیز زن مستحق نفقه نیست مگر اینکه زن از شوهر خود حامله باشد.