شرایط پرداخت اجرت‌المثل زن چیست؟

اجرت‌المثل ایام زوجیت یکی دیگر از حقوق مالی است که در کنار نفقه و مهریه ممکن است به زن تعلق گیرد. اما باید دید شرایط پرداخت اجرت المثل به زن چیست؟ هرچند اساس و بنیان خانواده و همچنین پیوند مقدس ازدواج بر مبانی عاطفی و غیر مالی استوار شده لکن این امر گریز ناپذیر است که گاه رابطه بین زوجین به جایی میرسد که لاجرم باید به این مسائل پرداخت. این مقاله با هدف آشنایی خواننده با مفهوم اجرت‌المثل، شرایط پرداخت اجرت المثل به زن، تفاوت آن با نحله، نحوه محاسبه و موارد عدم تعلق آن نوشته شده است. با ما همراه باشید تا این موضوع را به زبان ساده و دقیق بررسی کنیم.

کلمات کلیدی: اجرت المثل زن – شرایط تعلق اجرت المثل زن بعد از طلاق – میزان اجرت المثل زن

 تعریف اجرت‌المثل ایام زوجیت:

اجرت‌المثل در لغت به معنای «پاداش کار بدون قرارداد» است. از نظر حقوقی، به اجرتی گفته می‌شود که بابت خدماتی که فرد بدون قصد تبرع (غیر رایگان) برای دیگری انجام داده، پرداخت می‌شود.

در بحث خانواده، اجرت‌المثل به زن بابت انجام کارهایی چون خانه‌داری، تربیت فرزندان، آشپزی، و نظافت در طول زندگی مشترک، تعلق می‌گیرد.

تعریف قانونی و قضایی اجرت‌المثل:

در قوانین ایران تعریفی برای اجرت المثل ارائه نشده بلکه فقط در تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی از شرایط تعلق این اجرت سخن به میان امده است. در این تبصره میخوانیم:

«چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید.»

در حقیقت اجرت المثل به دستمزد کارهایی اطلاق می‌شود که زن در طول زندگی مشترک انجام داده است، اما شرعاً و قانوناً موظف به انجام آن‌ها نبوده است.

مثال:
زنی در دادگاه اثبات می‌کند که در طول ۱۰ سال زندگی مشترک، بدون هیچ مزد و تنها به دستور شوهر، از کودکان مراقبت کرده و امور خانه را انجام داده است. دادگاه با تأیید عدم قصد تبرع، شوهر را موظف به پرداخت اجرت‌المثل می‌کند.

مقاله مرتبط: طلاق توافقی و شرایط آن

 شرایط تعلق اجرت‌المثل ایام زوجیت:

شرایط پرداخت اجرت المثل چیست؟

برای اینکه زوجه مستحق دریافت اجرت‌المثل شود، باید شرایطی برقرار باشد. مهم‌ترین این شرایط به شرح زیر است:

1. انجام کارهایی خارج از وظایف شرعی و قانونی زن: مانند نظافت، آشپزی، و حتی شیردادن به طفل.
2. عدم قصد تبرع (رایگان نبودن خدمت): زن باید اثبات کند که کارها را مجانی انجام نداده است.
3. انجام کارها به دستور زوج یا با رضایت او.

نحله و تفاوت آن با اجرت‌المثل:

شاید در کنار عبارت اجرت المثل، کلمه نحله یا نحله ایام زوجیت را نیز شنیده باشید. با توجه به اینکه این عنوان نیز در متارکه ها به وجهی اطلاق میشود که به زوجه در قبال زحماتی که در زندگی کشیده تعلق میگیرد، ممکن است با اجرت المثل اشتباه شود.

تعریف نحله: مبلغی است که در صورت طلاق یک‌ طرفه از سوی مرد، دادگاه با توجه به شرایط زن (مانند سن، تحصیلات، مدت زندگی مشترک و وضعیت اقتصادی) به عنوان حمایت مالی به زن اعطا می‌کند.

این مبلغ، در صورت عدم تعلق اجرت‌المثل به زن داده می‌شود و جنبه بخشش از طرف زوج دارد. البنه این بخشش (در موارد تعلق) اجباری است و میزان آن از ناحیه دادگاه تعیین میشود. بنابراین نحله و اجرت المثل باهم قابلیت جمع شدن ندارند و چنانچه به زن اجرت المثل تعلق گیرد، نحله تعلق نخواهد گرفت.

پس تفاوت اصلی نحله و اجرت المثل به طور مختصر به در آن است که نحله در موارد طلاق یک طرفه از سوی مرد به زن و با هدف حمایت مالی پرداخت میشود و ارتباطی با کارهای انجام شده توسط زن ندارد در حالی که اجرت المثل دستمزد کارهایی است که وظیفه زن نبوده و زن بدون اینکه قصد انجام مجانی آن را داشته باشد، انجام داده است.

مقاله مرتبط: طلاق به علت زگیل تناسلی

نحوه تعیین و محاسبه اجرت‌المثل:

دادگاه با ارجاع موضوع به کارشناس رسمی دادگستری، میزان اجرت‌المثل را محاسبه می‌کند. مواردی که در تعیین مبلغ تأثیر دارند:

* مدت زمان زندگی مشترک
* نوع و حجم کارهای انجام شده
* عرف محل سکونت

موارد عدم تعلق اجرت‌المثل:

برخی شرایط موجب می‌شود زن مستحق اجرت‌المثل نباشد:

1. ثبوت قصد تبرع (رایگان بودن خدمات)
2. انجام کارها بدون دستور یا رضایت شوهر
3. عدم اثبات انجام کارها در دادگاه
4. طلاق به درخواست زوجه بدون دلیل موجه

برای مطالبه اجرت المثل حتما لازم نیست که بین زن و شوهر طلاق اتفاق بیفتد. زن حتی قبل از طلاق و در حین زندگی مشترک نیز میتواند اجرت المثل خود را از زوج مطالبه کند